Toen ik aan de biografie van Sophie van Saksen Weimar Eisenach werkte, schonk haar achter- achterkleindochter Cornelie Brena me een baljapon uit het bezit van haar illustere over-overgrootmoeder Sophie. Toen mijn boek verscheen heb ik afstand gedaan van dit mooie historische kledingstuk en het in langdurige bruikleen aan Het Loo gegeven. De japon had lang op zolder gelegen en was gehavend doordat de achterkleinkinderen ermee hadden gespeeld. De restauratie was hard nodig. In de afgelopen jaren is er op de restauratieafdeling behoedzaam aan gewerkt. Het resultaat is prachtig. De baljapon stond tot begin juni opgesteld in de zijvleugel van Paleis Het Loo. Maar nu is hij weer veilig opgeborgen in het depot tot een volgende tentoonstelling.

Op vrijdagmorgen 27 mei 2011 stapte Cornelie, de achter – achterkleindochter van Sophie van Saksen Weimar Eisenach in het vliegtuig naar Schiphol, waar ik haar een uur later kon omhelzen. De spannendste historische dag van het jaar was begonnen!

's Middags reden we samen naar Museum Paleis Het Loo, waar prinses Sophie als kind vaak bij haar koninklijke grootouders logeerde. Nu ging ik met Sophies achter- achterkleindochter naar Museum Paleis Het Loo om daar de verschijning van de biografie en de overdracht van een antieke japon te vieren. De media waren al in de Kunstzaal bijeen om de japon, die nog onder zwart tule verhuld op de paspop stond, te filmen en fotograferen.

japon1845

In tegenwoordigheid van museummedewerkers, medewerkers van uitgeverij Meulenhoff en een klein groepje goede vrienden hielden Johan ter Molen, de toenmalige directeur van Het Loo en conservator Marieke Spliethoff ieder een toespraak.

Daarna was het mijn beurt om iets te vertellen over de prachtige japon van groothertogin Sophie (1824-1897), die Cornelie me in 2009 bij een bezoek in Duitsland schonk. Al die jaren vormde de witsatijnen japon - waarvan de baleinen in het lijfje nog de zweetdroppeltjes van een hofbal leken te dragen - een bron van inspiratie voor me. Tijdens het schrijven van mijn biografie over Sophie was het of haar fantoom versierd met strikken en linten over de rugleuning van de bank lag uitgespreid. Maar nu wil ik dat anderen kunnen delen in het bekijken van de historische japon van een uitzonderlijke vrouw.

Nadat Cornelie en ik de zwarte tule hadden weggenomen kon iedereen hem bewonderen. De conservator van de textielafdeling, Trudie Rosa de Carvalho, vertelde waarom het kledingstuk - uit ca 1845 – zo'n welkome aanvulling op de collectie vormt.

japon

Na afloop mochten we nog even naar de Saksen - Weimar appartementen in het corps-de-logis die niet voor publiek toegankelijk zijn. Cornelie vond er een portret van haar betovergrootvader groothertog Carl Alexander en stelde vast dat hij dezelfde Tränensäcke heeft als de andere leden van haar familie! In de slaapkamer stond nog een reusachtige aankleedspiegel uit Indonesië waarin Sophie zich ooit spiegelde. En in de badkamer stond haar badkuip, wastafel en toilet van mooie beschilderd keramiek.

Na al die plechtigheden kon Cornelie zich niet inhouden en kreeg haar gevoel voor humor de overhand. Ze stapte uit haar zwarte pumps en ging eventjes in de Koninklijke badkuip van haar betovergrootmoeder zitten!

badkuip

Om 18.00 uur verzamelden vele gasten zich in het statige pand van uitgeverij Meulenhoff op de Herengracht in Amsterdam om de presentatie van Sophie in Weimar. Een prinses van Oranje in Duitsland mee te maken. Bijna 700 bladzijden dik, vele kleurenillustraties en ruim vier jaar werk. Het enige wat ik nu nog wil is dat het veel wordt gelezen, dat Sophie een voorbeeld zal zijn voor alle mensen die cultuur belangrijk vinden. Zij erfde – als vrouw in de negentiende eeuw! – de gehele literaire nalatenschap van Johann Wolfgang von Goethe, ze verzorgde de 143-delige complete uitgave van zijn werken en ze bekostigde uit haar Oranjevermogen de bouw van het Goethe-Schiller archief op een rots aan de Ilm in Weimar.

oudereSopie
Op de achterzijde van het boek staat een foto van Sophie op ca 70 jarige leeftijd

Haar daadkracht en zorgvuldige handelwijze brachten de nazaten van Friedrich von Schiller ertoe om de literaire nalatenschap van de grote toneelschrijver en dichter ook aan Sophie toe te vertrouwen. Velen volgden en het Goethe-Schiller-archief is nu een wereldberoemde plek waar mensen uit de hele wereld onderzoek komen doen.

Na mijn dankwoorden gaf ik het eerste exemplaar aan Sophies achter- achterkleindochter die het even beroemde als onvertaalbare Chorus Mysticus uit Goethes Faust las:

Alles Vergängliche
Ist nur ein Gleichnis;
Das Unzulängliche,
Hier wird's Ereignis;
Das Unbeschreibliche
Hier ist es getan;
Das Ewig-Weibliche
Zieht uns hinan

Daarna barstte het koor op een kleine cd speler los waarop een geluidsbox het begaf, wat niet zo vreemd was. Velen namen zich voor om de schitterende cd Schumann Scenen aus Goethes Faust (1844-53) te kopen en thuis in zijn geheel rustig te beluisteren.