Vorstelijk jachtslot op de Veluwe

Het stucwerk op Het Loo van het plafond in de slaapkamer van Stadhouder Koning Willem III is, vergeleken bij de pompeuze pracht in de andere zalen, tamelijk bescheiden uitgevallen. Toch is dit een plek om bij stil te staan. In deze kamer sliepen - sinds Stadhouder Willem III (1650-1702) - alle regerende stadhouders en koningen tot 1971 toe. De inrichting veranderde in de loop der eeuwen ingrijpend en zelfs de weelderige baroktuinen, die door de brede schuifvensters te zien zijn, kregen te maken met modieuze wijzigingen in stijl en aanleg. Maar dat plafond bleef precies zoals het in 1692 werd gemaakt.

PaleishetLoo

De ziekelijke Stadhouder Willem IV (1711-1751) legde onder dit sierlijk stucwerk zijn mismaakte lichaam (hij had een bochel) te rusten en diens zoon - de door patriotten opgejaagde Willem V (1748-1806) - heeft er slapeloze nachten doorgebracht. Koning Willem I (1772-1843) sliep er de nacht voor zijn abdicatie. Zijn opvolger, Koning Willem II (1792-1849), bereidde zich hier op de grondwetswijziging voor en Koning Willem III (1817-1890) sleet onder datzelfde plafond, liefdevol verpleegd door Koningin Emma, zijn laatste levensmaanden. Na de dood van Koningin Wilhelmina (1880-1962), hun enige nakomelinge, besloot men het paleis te restaureren en toegankelijk te maken voor het publiek.

Sindsdien hebben er geen vorsten meer naar het slaapkamerplafond liggen staren. Het Loo werd vanaf 1984 voor iedereen opengesteld.
Dit slaapvertrek van de stadhouders en koningen ziet er nu weer zo uit als toen onze laatste koning - Willem III - er in 1889 stierf. Om de bezoekers een goede indruk te geven van alle bewoners uit het Huis Oranje Nassau, zijn de vertrekken zoveel mogelijk in chronologische volgorde gereconstrueerd. Zo wordt een bezoek aan Paleis Het Loo een wandeling door de tijd en een les in Oranjevorsten.

Paleis Het Loo bij Apeldoorn heeft in alle seizoenen zoveel te bieden, dat je er, voor een eerste bezoek, rustig een hele dag voor kunt uittrekken. Vlak na het loket vraagt het Stallencomplex (gebouwd tussen 1906 en 1910) in het park alle aandacht. Er is een uitgebreide collectie rijtuigen, koetsen, sleden en hofauto's te zien. Wie alles in dit museum goed wil bekijken, zal niet over voldoende tijd beschikken om dezelfde dag het hele hoofdgebouw met zijn wisselende tentoonstellingen, de stijlkamers, de beide zijvleugels (de Westvleugel met het Museum van de Kanselarij der Nederlandse Orden en de Oostvleugel waarin de belangrijkste, vroege leden van het Huis Oranje Nassau historisch worden belicht) en de domeinen van Het Loo te bezichtigen. Het park met zijn parterres de broderie, fonteinen, terrassen, beelden, colonnades en cascades is alleen al 650 ha groot. Het omringende bosrijke natuurgebied, waarin drie wandelroutes zijn uitgezet, beslaat een oppervlakte van 11.000 ha.

Het Loo is een paleis om vaker te bezoeken. Je ervaart er de luxe van ruimte en rust, die dit Veluwse jachtslot bij de Oranjevorsten zo geliefd maakte. De centrale as loopt precies van noord naar zuid. In het zuiden ligt de basse - court met de Dolfijnensprong; vier marmeren dolfijnen met ineengestrengelde staarten spuwen water naar alle windstreken. In het noorden liggen de uitgestrekte officiële tuinen met hun in broderie - patronen geschoren buxushaagjes, die zomer en winter groen blijven.

loe


Het paleis zelf is in horizontale lijnen opgebouwd; symmetrisch maar niet streng, vorstelijk maar op mensenmaat. Stadhouder Willem III, die met zijn gemalin, de Engelse koningsdochter Mary Stuart, het paleis door de Hollandse architect Jacob Roman liet bouwen, wilde dat het op Versailles zou lijken. Het doet echter alleen in stijl denken aan het buiten alle proporties getrokken huis van zijn Franse vijand de Zonnekoning. De Hollandse architect werkte waarschijnlijk naar ontwerpen van de Académie Royale d'Architecture in Paris. Interieur en tuinen, die één vormentaal spreken, werden ontworpen door de Franse architect Daniël Marot.

Net als de Franse en Engelse vroege paleizen heeft Het Loo geen gangen. Alle kamers lopen in elkaar over. Van privacy was nauwelijks sprake. Zelfs niet voor Willem III en zijn vrouw. Hun slaapkamers zijn spiegelbeeldig aan weerszijden van de hoofdas gesitueerd. Mary 's slaapvertrek bevindt zich nog op de oorspronkelijke plek. Er staat een laat 17e eeuws staatsiebed afkomstig uit Nottingham House, een elegant kamerscherm uit Kasteel Rosendael dat, volgens de overlevering, door Mary en haar hofdames werd geborduurd en Chinees porselein op de schoorsteen. Een lieflijk portret in het kleine, intieme 'Cabinet' geschilderd door Adriaen de Hennin, toont de prinses op 15-jarige leeftijd toen ze tegen haar zin moest trouwen met haar 26-jarige neef, de prins van Oranje.

Het oranjeboompje op de achtergrond en haar slanke vingers op de klaviertoetsen moeten ons doen geloven, dat er geen wanklank te horen was bij de inzegening van dit politieke huwelijk. Gelukkig zou het toch nog een harmonisch samenspel worden tussen Willem en Mary. In de slaapkamer van Willem III hangen hun portretten, die na hun kroning te Londen in 1689 door Jean Henri Brandon werden geschilderd. Mary zou, nadat ze koningin van Engeland, Schotland en Ierland was geworden, nooit meer terugkeren op haar geliefde Paleis Het Loo. Ze heeft er de rest van haar korte leven vol heimwee over gesproken. Toen ze, verzwakt door ettelijke miskramen, in 1695 overleed, riep de ontroostbare Stadhouder Koning uit: 'Zij had geen enkel gebrek (..) niemand kan weten, behalve ik zelf, hoe goed zij was.'

Hoewel de volgende zalen zoveel mogelijk in de stijl van de 18e en 19e eeuw zijn gemeubileerd, blijven de rijke ontwerpen van Daniël Marot op Het Loo overheersen. In de Nieuwe Eetzaal zijn de losstaande zuilen omgeven door de, voor hem zo typerende, vergulde en versierde banden. We vinden deze banden ook op zijn pilasters terug. In de Audiëntiezaal bleven de authentieke decoraties uit 1692 bewaard; de wandschilderingen, de grisailles en reliëfs spreken dezelfde vormentaal als de tuinaanleg. De wandschilderingen van de monumentale trap wekken de indruk, dat we van brede balkons kunnen uitkijken over een landschap. Om de overgang tussen de vestibule en de noordelijk gelegen tuinen te verkleinen, ontwierp Marot een siersmeedhek. Het werd bij de restauratie in 1983 opnieuw gesmeed en voorzien van glanzend bladgoud.

Stadhouder Willem IV, die pas in 1747 aan het bewind kwam, overleed al in 1751. Zijn zoon Willem V liet de boventuin veranderen in de toen zo modieuze Engelse landschapsstijl. In de aan hem gewijde zaal hangen portretten van de stadhouderlijke familie door J.F.A. Tischbein, die de poederige tinten van de pruikentijd in olieverf en pastel wist te treffen.
Toen Willem V in 1795 was gevlucht, werden alle oranjebezittingen geconfisqueerd en per opbod verkocht of door de Franse troepen geroofd. Na het tijdperk van de Bataafse Republiek woonde Lodewijk Napoleon, broer van de Franse keizer, korte tijd op het danig geschonden Paleis Het Loo. Aan deze eigenaardige Koning van Holland (die zichzelf hardnekkig 'Konijn van Olland' noemde) wordt op Het Loo geen aandacht besteed.

De empire-stijl is vertegenwoordigd in het vertrek van koning Willem I, oudste zoon van de in ballingschap overleden laatste Stadhouder. Diens zoon Koning Willem II was bezeten van de gothiek, zoals het donkere meubilair in zijn vertrek laat zien. Deze vorst had een unieke verzameling schilderijen van 17e eeuwse Hollandse, Vlaamse en Italiaanse meesters opgebouwd. Na zijn dood zag zijn vrouw, Anna Paulowna zuster van de Tsaar, zich genoodzaakt de schilderijen aan haar Russische familie te verkopen om de speelschulden van haar echtgenoot af te betalen. De collectie vormt nu de trots van de Hermitage in Petersburg.

Anna's oudste zoon, Koning Willem III, sloot een eerste, ongelukkig huwelijk met de al bijna legendarische prinses Sophie van Wurttemberg. We kunnen ons haar gestalte goed voorstellen in de met zalmkleurige moirézijde bespannen zaal op Het Loo, waar haar album met interieur - aquarellen open ligt. Willems tweede vrouw, de jonge Emma van Waldeck Pyrmont, werd moeder vanKoningin Wilhelmina. Vijftig jaar lang regeerde ze ons koninkrijk en een groot deel van haar leven bracht ze door op Het Loo. De speelkamer met haar verzameling poppen, poppenwagentjes en draaiorgeltje vertedert iedere bezoeker.

Wilhemina's werkkamer bevat enkele schilderijen van haar hand.
Over de brede trappen dalen we af naar het souterrain. Voor we de pijl volgen, die de weg naar de tuin wijst, slaan we rechtsaf. Aan het eind van de overwelfde gang ligt het betegelde confituurkeldertje waar Mary Stuart jam maakte van de vruchten uit haar boomgaard. In haar memoires schreef ze over de augustusmaand van 1688 op Het Loo: 'Ik leefde daar buiten zeer teruggetrokken (..) ik voelde hemelse indrukken in mij en dat gaf eenen vrede des geestes, dien het onmogelijk is te smaken, als men in de wereld verkeert.'
Paleis Het Loo ten noorden van Apeldoorn is het gehele jaar open. Dinsdag t/m zondag 10.00-17.00 uur. Eerste Kerstdag gesloten. Maandag, indien een feestdag, geopend.

Inlichtingen www.paleishetloo.nl


Copyright Thera Coppens

Verschenen in: Vitrine

 OmslagSuzanne


 johanna en margaretha klein  

  OmslagSuzanne   

 OmslagSophie    

 omslaghortense

E OmslagSuzanneHistorisch Toerisme Bureau

* Hofjapon van Prinses Sophie * Bonaparte * Caesar aan de Amstel

 Tromplaan 7A 3742 AA Baarn E. This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Go to top