bornemluchtfoto
Aan de rand van het dorp Bornem ten zuiden van Antwerpen verheft zich een kasteel dat zich met zijn ronde torens en torentjes in het water van de Oude Schelde spiegelt. Hier viert de Romantiek hoogtij. De charme en grandeur van het sprookjeskasteel worden beschermd door het omringende park, zodat het machtige silhouet ongeschonden voor ons ligt.

De Graaf

Graaf John II de Marnix van Sint Aldegonde, verwant aan de vermaarde dichter en staatsman Philips van Marnix van Sint-Aldegonde (Brussel 1540-Leiden 1598) wijdt zich al meer dan een halve eeuw aan het behoud en het onderhoud van dit unieke culturele erfgoed. Het is een zware opgave die hij met passie vervult want het voortbestaan van kasteel en landgoed gaan hem voor alles.

De Graaf denkt met liefde aan het rijke verleden van deze plek aan de oever van de rivier. Al sinds 1007 woonden hier de Heren van Bornem. In 1550 verrees er een kasteel dat nota bene gebouwd werd in opdracht van een Spanjaard. Het zou in de loop der eeuwen worden verbouwd en uitgebreid. In 1568 brak de Tachtigjarige Oorlog uit, waarin Philips van Marnix Heer van Sint Aldegonde als vriend van prins Willem van Oranje zo'n belangrijke rol speelde. Dankzij het doorzettingsvermogen van prins Willem en diens zonen Maurits en Frederik Hendrik van Oranje Nassau wisten de Noordelijke Gewesten zich in 1648 na een lange strijd te bevrijden van de Spaanse overheersing. De Zeven Verenigde Provinciën van de Noordelijke Nederlanden werden toen internationaal erkend als een vrije, democratische Republiek. Een unicum in Europa.
In 1773 verwierf de adellijke familie van Marnix van Sint Aldegonde het kasteel in Bornem. Het erfgoed werd generatie na generatie doorgegeven aan hun nazaten die het sindsdien in stand hebben gehouden.

107 kamers

Het Kasteel Marnix van Sint Aldegonde telt 107 zalen en kamers. Het grootste deel met zijn rijke interieurs en kunstschatten kan door het publiek worden bezocht. Een kwart deel van de kamers wordt door de Graaf als woon- en werkvertrekken gebruikt. De zalen zijn onder het bewind van de huidige Graaf gerenoveerd.

In de hal prijkt een bijzonder, achthoekig schilderij waarop zeven Nassaus zijn geschilderd door Jan van Ravenstein. Vanuit de hal komen de bezoekers in een tentoonstellingsruimte die helemaal gewijd is aan Philips van Marnix.

Dichter van het Wilhemus

Marnix BornemPhilips van Marnix. Foto: Domein Bornem

De bekendste figuur uit dit geslacht is natuurlijk Philips van Marnix Heer van Sint Aldegonde, die al literaire faam genoot door zijn vlijmscherpe satire 'Byencorf der H.Roomsche kerke' toen hij bevriend raakte met prins Willem van Oranje. De tekst 'Wilhelmus van Nassouwe' is een z.g. acrostichon: de beginletters van de vijftien coupletten vormen samen de naam WILLEM VAN NASSOV. Het geuzenlied dat op een bestaande melodie werd geschreven, is het oudste volkslied van Europa.
In 1571 trad Philips van Marnix in dienst van prins Willem van Oranje en werd o.m. lid van De Raad van State en in 1583 burgemeester van Antwerpen. Hij stierf op 15 december 1598 op 58-jarige leeftijd in Leiden. Op het hoogkoor van de Leidse Pieterskerk moet zich nog een zerk bevinden met zijn naam er op. Maar die steen is afgedekt en niemand weet zeker of de dichter in de grafkelder van de kerk een laatste rustplaats heeft gevonden.

Op het kasteel hangt onder meer een oude gravure van zijn grafmonument in West Souburg bij Vlissingen. Toen Graaf John II eens een bezoek bracht aan dit voormalige domein van zijn voorouders, trof hij op de begraafplaats een zwaar verwaarloosd grafmonument aan. Het dateert uit 1872. Maar of het stoffelijk overschot daar ook werkelijk ligt, lijkt onwaarschijnlijk.

Tot voor kort werd er door sommige historici aan getwijfeld of Philips van Marnix Heer van Sint Aldegonde werkelijk de dichter van het Wihemus is. Totdat de Duitse historica Gudrun Dekker van de Rijksuniversiteit Groningen aantoonde dat de dichter het lied schreef toen hij in 1572 met de prins in het door Spanjaarden belegerde Haarlem verbleef.
Van de historische persoonlijkheid is een duidelijker beeld geschapen doordat professor Rudolf De Smet van de Universiteit van Brussel die 350 brieven van Philips van Marnix publiceerde. Voor deze prestatie kreeg Rudolf De Smet in 2019 de Marnixprijs van de Graaf.

wilhelmus Oudste publicatie van het Wilhelmus uit de jaren 1570 - Koninklijke Bibliotheek België

Rondgang door het kasteel

Door het hele kasteel hangen foto's van vorstelijke personen die er in de loop der jaren op bezoek kwamen. Van koning Boudewijn en koningin Fabiola en de toenmalige kroonprins Philippe van België, tot koningin Margaretha van Denemarken en koning Harald en koningin Sonja van Noorwegen.

Het kasteel Marnix is ingericht in Louis XV en Louis XVI stijl met Italiaanse accenten.
De elegante salons, de rookkamer of fumoir en de eetzaal met zijn oranjerode wanden tonen de smaak van de gastvrije adel. De eettafel is gedekt met porseleinen serviesgoed, tafelzilver en kandelabers. Vanuit deze eetzaal zien de gasten uit over het water van 'de grootste vijver van België' zoals men de afgedamde arm van de Oude Schelde wel noemt. Ooit was deze arm de hoofdstroom van de Schelde.

Het plafond van de Kleine Salon is in opvallende Italiaanse stijl beschilderd. Tegen de zacht getinte wandbespanning hangen een Madonna met Kind uit de school van Rubens, werken van David Teniers en Sebastiono Ricci en een serie portretten van de familie Marnix.

Op de bovenverdieping liggen de slaapvertrekken en een prachtige kantkamer, met zeldzame stukken witte en zwart kanten uit Alençon, Brugge, Brussel, Chantilly, Lille en Valenciennes die eeuwenlang de familie van Marnix allure hebben verleend. De doopjurk en de zwarte, ragfijne sjaal vertellen elk hun verhaal van de draagsters.

Boven de deur van de bibliotheek, waar de rode boekenkasten tegen blauwe wanden zijn geplaatst, hangt een portret van de kunstcollectioneur Ridder Florent van Ertborn, die burgemeester van Antwerpen was tijdens het bewind van koning Willem I van Oranje Nassau. Nederland en België waren toen voor het laatst verenigd onder één kroon.

De aangrenzende beige bibliotheek, zo genoemd naar de kleur van de wanden, bevat schatten. Behalve enkele zeldzame Incunabelen bevindt zich hier het archief van het kasteel met informatie over een tijdspanne van zeven eeuwen.

Brueghel

Aan de wanden hangt een kostelijke verzameling van vijfentachtig gravures van de hand van Pieter Brueghel de Oude (1525-1569). 'Het is de grootste collectie van België,' laat de Graaf trots weten. Ze geven een levendige kijk op het alledaagse leven in de 16de eeuw. Je ziet onder meer de reeks van de Zeven Hoofdzonden, de Zeven Deugden en de Vier Jaargetijden. Ook amusante Vlaamse spreekwoorden kunnen er bekeken en geraden worden naar hun betekenis.

Op de overloop zien we schilderijen van het landgoed waarop de jacht, landbouw en visserij zijn afgebeeld. Door de eeuwen heen vormden ze de bestaansmiddelen van de bewoners van het Kasteel van Marnix.

Buiten

In de bijgebouwen in het park wordt een verzameling koetsen bewaard waar de Graaf bijzonder zuinig op is. Er staat een voorname Phaéton uit de achttiende eeuw en een sierlijke calèche, alles met bijbehorende paardentuigen en in perfecte staat van onderhoud.

Graaf John II heeft geen nakomelingen en dus bracht hij in 1983 het kasteel en landgoed onder in de N.V. Domein Bornem, een vennootschap onder toezicht van de Stichting van openbaar nut Marnix.

Het blijft moeilijk om de hoge onderhoudskosten op te brengen. De Graaf is vindingrijk en kijkt vooruit: een deel van de inkomsten wordt geleverd door de toeristen. Om ook jonge bezoekers te blijven trekken zijn er plannen om een zestien meter hoge uitzichttoren te bouwen en een speciale Brueghelkamer.

Een kasteel is niet zomaar een stapel stenen. Elk oud huis vertelt de historie van de bewoners en het tijdperk waarin ze leefden en is dus voor iedereen van betekenis. De Graaf beseft dit als geen ander. Hij blinkt uit in de bescherming van zijn kasteel. Daarmee vormt hij een voorbeeld voor adellijke en vorstelijke families. Paleis Soestdijk dat sinds de zeventiende eeuw 's zomers bewoond werd door de nazaten van prins Willem van Oranje werd ondanks protesten, door de Nederlandse Staat verkocht aan een projectontwikkelaar. Dat is iets dat men in Bornem wil voorkomen. Graaf John II is zich bewust van zijn taak om het verleden een toekomst te geven.

www.kasteelvanbornem.be

Copyright 2021 Thera Coppens
www.theracoppens.nl

 OmslagSuzanne


 johanna en margaretha klein  

  OmslagSuzanne   

 OmslagSophie    

 omslaghortense

E OmslagSuzanneHistorisch Toerisme Bureau

* Hofjapon van Prinses Sophie * Bonaparte * Caesar aan de Amstel

 Tromplaan 7A 3742 AA Baarn E. This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Go to top