Suzanne Leenhoff en Léon Koëlla in The Burlington Magazine
Het jaar 2022 eindigde voor mij goed met de publicatie van mijn artikel Suzanne Leenhoff and Léon Koëlla: a mystery solved in het decembernummer van The Burlington Magazine. Er zijn 8 pagina's
gewijd aan mijn onderzoeksresultaten, die nu wereldwijd gelezen kunnen worden. In 2023 vertel ik u meer over de spannende speurtocht op een snikhete kasteelzolder. Lees hier alvast het artikel op blz. 1216 van het befaamde kunsthistorische magazine: https://issuu.com/burlington/docs/coppens_manet_dec22
 |
 |
Les frères Koëlla als wonderkinderen. Rechts foto van de volwassen Gustave Adolph.
Podcast: De klassieke bibliotheek over Suzanne
Het programma Opium van NPO Radio 4 heeft een unieke serie podcasts gemaakt: 'De Klassieke Bibliotheek. Boeken waar muziek in zit'. Het negende boek waaruit de authentieke muziek opklinkt is
'Suzanne en Edouard Manet. Over de liefde van een Hollandse pianiste en een Parijse schilder'.
Suzanne Leenhoff aan de piano door Edouard Manet, Musée d'Orsay, Parijs
Annemieke Bosman en Mathijs Deen lezen fragmenten voor uit mijn boek waarbij een prachtig klankdecor klinkt van piano, viool en orkestwerken die het leven van Suzanne opluisterden.
Als ze in 1829 in Delft wordt geboren hoor je meteen al een verrassing: een melancholieke compositie van haar vader Carolus Leenhoff. We horen het klokkenspel van de Gasthuistoren in Zaltbommel,een pianowerk van Franz Liszt waarmee hij zijn genie in het stadje aan de Waal onthulde. We reizen op de klanken van beroemde tijdgenoten mee naar Parijs. Het blijft van Wagner tot Charbrier boeiend.
En als de laatste noten van Schumann wegsterven bij de dood van Suzanne blijft de ontroering nog lang hangen...
De wilde avonturen van een bezadigd zelfportret
'Over de jaren, hebben onze paden op onderzoeksterrein gekruist. Met bewondering heb ik gezien hoe jij als historicus de moed toont om over kunstenaars en hun kunst te schrijven.'.
 |
 |
Zo begon Gary Schwartz op 2 december zijn toespraak in Paleis Voorhout (Museum Escher) terwijl er een afbeelding van mijn biografie 'Antonius Mor hofschilder van Karel v' (1999) op het scherm
verscheen. In dat jaar mocht ik Gary het eerste exemplaar van mijn boek over de grote portretschilder uit de zestiende eeuw overhandigen. Nu vereerde hij mij bij de presentatie van zijn
nieuwste boek 'Rembrandt met rode baret' (Ondertitel: de wilde avonturen van een bezadigd zelfportret. Uitgeverij Wbooks 2022) met het tweede exemplaar, want het eerste was voor de Duitse
eigenaar van het schilderij. Gary Schwartz toont in zijn boek onomstotelijk aan dat het een werk van de meester zelf is, waar een tijd lang aan getwijfeld werd.
De gotische zaal in Den Haag
Maar waarom kreeg ik dan het tweede exemplaar? Koning Willem II bracht in zijn Paleis Kneuterdijk een kostbare kunstcollectie bijeen met maar liefst acht schilderijen van Rembrandt. Toen hij in 1849
overleed liet hij 4,5 miljoen aan schulden na. Zijn kinderen moesten het grootste deel van zijn schilderijen toen wel verkopen. Prins Hendrik verwierf het zelfportret van Rembrandt met de rode
baret en hing het in zijn Haagse woning: Paleis Voorhout. Na zijn dood erfde zijn geliefde zuster prinses Sophie groothertogin van Saksen Weimar Eisenach deze Rembrandt. Over haar schreef ik de
biografie 'Sophie in Weimar'. Bij zijn spannende onderzoek naar de verblijfplaatsen van dit zelfportret in de jaren na Sophies dood in 1897 mocht ik Gary behulpzaam zijn door hem een kopie
van haar testament te lenen.
Prinses Sophie en haar broerprins Hendrik, voormalige eigenaars van Rembrandts zelfportret. Door J.B. van der Hulst
Omdat in dezelfde museumzaal tegenover de Rembrandt een fascinerend zelfportret van Escher hangt, hield de biograaf van Escher, mijn man Wim Hazeu, tot slot een korte toespraak en kon het
feest in het Paleis Voorhout beginnen. Na 125 jaar is de Rembrandt weer te zien in Nederland. En we kunnen er tot eind januari van genieten in het Eschermuseum in Paleis Voorhout Den Haag.
Nog meer Rembrandt op komst
Minerva van Rembrandt
Op 4 februari opent in Museum Hermitage: 'Rembrandt en tijdgenoten, historiestukken uit The Leiden collection.' een tentoonstelling met veel werken, die decennia niet in Nederland zijn geweest.
Schoonheid om naar uit te zien!
Met oortjes in mijn tasje
 |
 |
 |
 |
Sinds najaar 2022 kunnen de lezers mijn boeken ook beluisteren. Storytel opende met een mooi luisterboek van 'Hortense de vergeten koningin van Holland'. Daarna volgden 'Suzanne en Edouard Manet, over de liefde van een Hollandse pianiste en een Parijse schilder,' 'Sophie in Weimar, een Oranjeprinses in Duitsland' en: 'Marie-Cornélie , dagboek naar het hof van Sint-Petersburg 1824-1825'. De luisterboeken zijn ideaal voor op reis, in bed of tijdens huishoudelijk werk. Ik heb mijn oortjes altijd in mijn tasje en zoek voor elke vakantie welke bibliotheek ik mee ga nemen. U kunt u o.m. abonneren opwww.storytel.nl. Op de onvolprezen www.passendlezen.nl vindt u een rijk literair bestand met 17 titels van mij. Maar deze passend lezen-luisterboeken zijn uitsluitend bestemd voor mensen met een visuele handicap.
Ik neem gewoonlijk eeuwenlange stappen door de historie en ga dan schrijven. Maar voor mijn recente artikel bleef ik in de vorige eeuw bij een vorstin, die ik zelfs persoonlijk heb gekend : Juliana.
De eeuw van Juliana in de Nieuwe Kerk. Foto: Mike Bink.
'De eeuw van Juliana' verkondigt een oranje banier bij het entree van de Nieuwe Kerk op de Dam in Amsterdam. Onder de grijze, gotische gewelven zijn meer dan vierhonderd kunstobjecten en foto's te zien die de bezoekers meevoeren door het leven van de vorstin.
De eeuw van Juliana in de Nieuwe Kerk. Foto: Mike Bink.
Bij het koperen koorhek waar Juliana 75 jaar geleden op 6 september 1948 de eed aflegde, begint de tentoonstelling. Natuurlijk met de wieg, die haar toekomst bepaalde, omringd door doopjurk, zilverwerk, kinderwagen, babyschoentjes en eerste speelgoed. Wij kennen Juliana's vroegste japonnen alleen van oude zwart-wit foto's. Maar nu ze voor het eerst uit het depot van de Koninklijke Verzamelingen in hun oorspronkelijke kleuren worden getoond, zien ze er opvallend modern en elegant uit. Ze zouden in de collectie van een actuele Parijse couturier niet misstaan.
Thera met op achtergrond grote foto Juliana
Prinses Beatrix verrichte op 13 oktober de opening van de tentoonstelling. Maar eerst hield Anna Eleonor Roosevelt, de kleindochter van the first lady Eleonor Roosevelt een inleiding. Ze vertelde onder meer dat haar grootmoeder een column schreef in een krant en daarin 300 keer Juliana had genoemd. Mrs Roosevelt en Juliana waren echte vriendinnen.
Omdat ik een artikel schreef in het boek dat bij de tentoonstelling is verschenen, werd ik na afloop aan prinses Beatrix voorgesteld. Ze sprak spontaan over haar belangrijkste hobby: de beeldhouwkunst. De vorstin modelleerde in klei portretten van al haar kleinkinderen, zoals ze vertelde. Van prins Claus schiep ze een treffend portret dat in brons werd uitgevoerd. Op mijn vraag of ze ook een portret van haar moeder maakte antwoordde ze ontkennend. Misschien inspireert de tentoonstelling haar om zich eens aan een portretbuste van Juliana te wagen.
De lezende koningin
Toen ik het verzoek kreeg om een stuk te schrijven voor het boek dat bij de tentoonstelling verschijnt, zocht ik naar een nieuwe, onbekende kant van Juliana. En bij de herinnering aan haar bezoeken aan onze boekhandel Den Boer in Baarn stond mijn titel al vast: ' De lezende Juliana'. De prinses is vanaf haar jeugd een bevlogen lezer geweest met een eigenzinnige keuze. Ze las veel poëzie, ze was een vriendin van de bekende dichteres M. Vasalis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontving zij in Canada en de USA auteurs als Herman de Man en R. Marsman. Eenmaal terug op Soestdijk kwamen de schrijvers Annie M.G.Schmidt en de Nobelprijswinnaar Thomas Mann bij haar op bezoek.
Boekhandel Den Boer in Baarn
Toen ik achter de prinses stond in de boekhandel, hoorde ik hoe zorgvuldig zij boeken uitzocht voor haar hele gezin. Hoewel zij was opgevoed met Ot en Sien koos ze voor de kleinkinderen, genietend,
boeken van Roald Dahl. Wat was ze geestig en modern! Op een aantal videofilmpjes bij de grote foto van Paleis Soestdijk vertel ik over Juliana, vorstin tussen boeken en schrijvers.
Woensdagmiddag 5 april, een week voordat de tentoonstelling over Juliana gaat sluiten, houd ik in de Nieuwe kerk een lezing over 'De lezende Juliana'. Juliana's band met de natuur, en vooral de bomen om Soestdijk, vormen daarin een groene leidraad. Via Juliana's boekenkast maken we een wandeling door de literatuur van de twintigste eeuw; van Tollens tot Annie M.G. Schmnidt en van M. Vasalis tot Thomas Mann. Aanvang 14.00 uur einde ca 15.00 uur.
Vergeet na afloop niet naar de uitstekende film over Juliana te kijken, die op het koor wordt vertoond. 'De eeuw van Juliana' is te zien in de Nieuwe Kerk Amsterdam t/m zondag 9 april 2023.
Aan het gelijknamige boek werkten mee: Herman Pleij, Paul Rem, Martijn Akkerman, René Appel, Erwin Olaf, ondergetekende en anderen Zie: www.wbooks.com
 |
 |
 |
In het boek dat bij de tentoonstelling over Juliana verscheen, staat ook een kort artikel door Lisa Veenstra over het portret dat Carel Willink in 1976 van Juliana schilderde. Het 'fantastisch realisme' zoals hij het zelf noemde, geeft een droomeffect aan het portret. Op de achtergrond is Paleis Soestdijk te zien. Willink, een van onze grootste schilders uit de 20ste eeuw, kreeg in 2017 een eigen museum dat gevestigd is in Kasteel Ruurlo.
In 1823, toen de familie Van Heeckeren van Kell nog op Kasteel Ruurlo woonde, maakte gravin Marie-Cornélie van Wassenaar er een tekening van, die is opgenomen in mijn boek: 'Marie-Cornélie, dagboek van de reis naar het hof van Sint-Petersburg 1824-1825'. In 2017 werd in dit kasteel het Carel Willink museum geopend. Daarbij zijn de herinneringen aan de oude, adellijke bewoners verdwenen. Maar in het dagboek van Marie- Cornelie zijn ze springlevend. Op Kasteel Ruurlo nam ze afscheid van haar nichtjes en neefjes voordat ze aan de spectaculaire reis naar Rusland begon. Heden en verleden haken wonderlijk in elkaar op het mooie landgoed.
450 jaar geleden brak in de kleine Republiek der Verenigde Gewesten het Rampjaar uit. Ons land werd van drie zijden aangevallen door machtige vijanden. Er is door de NTR een veelbelovende 7- delige TV serie over gemaakt. 'Het Rampjaar 1672' wordt vanaf 21 oktober iedere vrijdagavond uitgezonden op NPO2. Ik ben te zien in aflevering 3: 'De wraak van de Zonnekoning'. Daarin vertel ik, zittend op de bank bij de vijver van Soestdijk over de persoonlijke rampen die Jan de Witt en zijn gezin in de voorafgaande jaren troffen. Dat moet de waakzaamheid van de Raadpensionaris wel hebben beïnvloed.
Prinses Sophie erfgename van Goethe
Het zal de lezers van deze website zijn opgevallen dat ik langer dan u van me gewend ben geen nieuws meldde. Dat komt vooral omdat ik werk aan een boek voor de Duitse uitgeverij Römerweg Verlag in Wiesbaden over Sophie van Saksen Weimar Eisenach. In 2024 is het 200 jaar geleden dat ze in Den Haag werd geboren en daar zal men in Weimar extra de aandacht op vestigen.
Het boek voor de Duitse uitgeverij is lang niet zo dik als 'Sophie in Weimar' dat 600 p telt. Ik moet al mijn kennis dus comprimeren, wat een veelvuldig kill your darlings van me vergt.
Keizerin Sissi die tijdens mijn jeugdjaren te zien was in films met Romy Schneider in de titelrol, is weer helemaal actueel. Er is een bioscoopfilm gemaakt, die 'De corsage' is genoemd en een Duitse TV serie van Netflix: 'Die Kaiserin'. Omdat Sissi in mijn boek over groothertogin Sophie voorkomt, keek ik met extra belangstelling. Het zoetige beeld van de altijd glimlachende opgewekte vorstin is losgelaten en het verhaal wordt in de films doorgetrokken tot haar dood. De 'nieuwe Sissi' lijdt aan melancholie, schrijft gedichten en doet niet erg haar best om lieftallig over te komen. Dat is dichter bij de historische waarheid. Maar verder is er op het scenario veel aan te merken en de hofmode zag er beslist niet zo vreemd uit als Die Kaiserin ons wil laten geloven. Als je al die historische vertekeningen op de koop toe neemt blijft er nog enoeg over om van te genieten.
Lezingen
Kijkt u van tijd tot tijd op mijn Lezingenagenda? Naast de besloten programma's voor leden van verenigingen, zijn er in de komende maanden ook lezingen waar iedereen welkom is.
Tot slot wens ik iedereen het Kleine Geluk in 2023!
Thera Coppens
LezingenagendaToekomst Historisch Toerisme Bureau
U kunt ons volgen op Facebook
