Een nieuwe lente en een nieuw geluid
Bosje lenteviooltjes door Edouard Manet
Als de lente komt doen ook de oude versregels van de bezeten Tachtigers weer hun intrede: Herman Gorter gaat voorop met de hier boven geciteerde beginregel uit het gedicht Mei. Je vindt het nu alweer terug in reclameboodschappen. Gorters dichter-vriend Willem Kloos noemde het gedicht: een schatkamer van schoonheid.
Ik droeg als scholier de verzen van de Tachtigers altijd bij me en 's nachts lagen ze onder mijn hoofdkussen. Er waren ook toen al genoeg klasgenoten die letterkunde stom en saai vonden. Net als de leerlingen van nu die '..de ouwe meuk' geen bal interesseert.
Onze docent Nederlands was er aan gewend. Ze sloeg de onvolprezen 'Literatuurgeschiedenis bloemlezing' door H.J.M. Lodewick open en zette de lessen met veel gevoel en kennis voort. Vele jaren later was vrijwel iedereen er haar dankbaar voor. Ze kunnen meepraten als het over het Brederode, Vondel, Couperus of de verliefde Floris en Blancefloer gaat.
Floris ende Blanceffloer miniatuur BN Parijs
Sinds de Vrije Universietit in Amsterdam in 2019 de colleges over de Nederlandse Letterkunde heeft afgeschaft, worden daar geen docenten meer opgeleid om de brandende fakkel door te geven. De studenten leren geen Nederlandse poëzie meer en de belangstelling voor onze kostbare erfgoed dreigt te doven. Studenten verleren daarmee het mijmeren over schoonheid. Er is niets gezonders dan mijmeren vooral in onze eeuw die drukker en drukker wordt. Er staan in de universiteitssteden al veel psychologen klaar om de burn-outs van de studenten te blussen. Poëzie zou de mooiste therapie zijn en geeft de studenten bovendien iets mee van de Nederlandse identiteit, waar iedereen in het kabinet zo om roept en niemand meer weet wat het precies is
Gedenksteen Johan Huizinga in de Nieuwe kerk Amsterdam
Begin dit jaar was ik aanwezig bij de onthulling van een gedenksteen voor onze grote Nederlandse historicus en schrijver Johan Huizinga (1872-1945), wiens meesterwerk 'Herfsttij der Middeleeuwen' honderd jaar geleden verscheen en wereldwijd vertaald en bewonderd wordt. Cathelijne Broers directeur van de Nieuwe Kerk en de Hermitage Amsterdam koos in haar toespraak een citaat uit zijn werk dat haar dagelijks inspireert: 'Het is meestal de oorsprong van het nieuwe, wat onze geest in het verleden zoekt.' Het is een regel die ik ook in mijn hart bewaar.
Ik ging naar Bommel om de brug te zien
De Martinus Nijhoffbrug bij Zaltbommel vanuit de gasthuistoren
Omdat Suzanne Leenhoff grote liefde van Edouard Manet in Zaltbommel woonde en ook daar met hem trouwde, ben ik vele malen in Zaltbommel geweest om er onderzoek te doen voor mijn boek: Suzanne en Edouard Manet, Over de liefde van een Hollandse pianiaste en een Parijse schilder. En nog altijd als ik over de Martinus Nijhoffbrug rijd, komen zijn dichtregels vanzelf boven: ' Ik ging naar Bommel om de brug te zien..' De CPNB heeft dit gedicht dat de titel 'Moeder de vrouw' draagt, gekozen als thema van de Boekenweek 2019. Er moeten veel meer bruggen naar dichters worden genoemd. Daar leren de reizigers iets van dat voortaan op de VU wordt verzwegen.
In Edinburgh bevindt zich een heerlijk House of Literature dat ik vorig jaar bezocht. Drie letterkundigen worden er geëerd: Stevenson, Scott en de dichter Robert Bruns (1759-1796). De laatste schreef het bloedstollend schone heimwee-gedicht My heart's ín the Highlands. Sinds Arvo Parth het op muziek zette klinkt het vaak in mijn werkkamer. Toevallig ontdekte ik iemand die het prachtig voorleest: het is His Royal Highness Prince Charles. Op deze wijze propageert hij de Britse letterkunde. Het zou een goed idee zijn voor onze koning: Willem Alexander om ook zoiets te doen. Hij zou bijvoorbeeld iets van Slauerhoff kunnen voorlezen, Marsman of Leo Vroman. De schatkamer van de Nederlanddse poëzie is zo rijk en ligt voor hem open.
In de lente van het jaar 1619 – 400 jaar geleden - werd op het Binnenhof onze staatsman Johan van Oldenbarnevelt onthoofd. Drommen mensen stonden belust op sensatie om het schavot om te zien hoe de al eenenzeventigjarige man steunend op zijn stok het trapje beklom, Omdat hij zich niet door de beul wilde laten blinddoeken zoals de gewoonte was, had hij zijn slaapmuts meegenomen en trok hem diep over zijn ogen voor hij stierf. Het is al zo lang geleden dat ik in mijn boek 'Maurits zoon van de Zwijger' deze gebeurtenis beschreef. Bij het zien van de tentoonstelling in het Haags Historisch Museum was ik nog even ontdaan als toen.
Op de tentoonstelling Man macht en moord die t/m 14 april in het Haags Historisch is te zien, lijkt Oldenbarnevelt in portretten, documenten en schilderijen zelf aanwezig te zijn. Het echte zwaard waar mee de beul zijn werk deed is niet bewaard gebleven. Maar er ligt wel precies zo'n wapen uit de 16de eeuw in een vitrine. En omdat er wel drie musea zijn die beweren dat ze het echte stokske van Oldenbarnevelt in hun bezit hebben, zijn er drie stokskes tentoongesteld. Het exemplaar uit het Rijksmuseum in Amsterdam maakt de meeste kans om het ware stokske te zijn, waarop Vondel zijn gedicht inspireerde.
Preek van de Leek – De reis van je leven
Op 27 januari hield ik in de Paaskerk in Baarn de Preek van de Leek getiteld De reis van je leven. Deze lekenpreken blijken in alle steden te worden gehouden en trekken mensen naar de kerk die er gewoonlijk niet meer komen. Ik had Paula Bär-Giese en Hans Meijer uitgenodigd voor de muzikale invulling tussen mijn teksten: een verkorte versie kunt u zien op de link onder de Lezingenagenda. Voor de complete preek kunt u misschien eens een uurtje uittrekken (klik hier) met dank aan RTV Baarn.
Nieuwe boek
Na viereneenhalf jaar van intensief speurwerk, reizen en schrijven heb ik mijn nieuwe boek in december voltooid. De dertiende eeuw ligt in twintig hoofdstukken voor me. Een eeuw die de lente vormt van de cultuur van de Lage Landen: Dietse romans en minneliederen komen tot bloei, de kathedralen schieten op uit de grond, miniaturen verschijnen in ontembare tinten op perkament en de hoofse liefde zet de vrouw in een nieuw licht. Over de hoofdpersonen kan ik nu nog moeilijk spreken. Mijn biografie is net af en zij zijn nog warm. In 2019 gaan zij de wereld in voor een tweede leven.
Miniatuur van de maand december uit het psalter van Eleonora van Aquitanië, uit het bezit van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag
Er moet nog heel veel gebeuren voor het boek bij Uitgeverij Meulenhoff verschijnt. Het kiezen van de illustraties bijvoorbeeld, is nog een heel gevecht, want ik heb honderden schitterende afbeeldingen en zesendertig kleurenpagina's ter beschikking.. Maar in het najaar wordt het gepresenteerd en dan gaan we ook weer historische dagtiochten organiseren.
Zie ook: historisch toerisme
Thera Coppens Maart 2019
Toekomst Historisch Toerisme Bureau
U kunt ons volgen op Facebook
